Jelleke's website
Website van Mariëlle Kuijpers
't Karregat...
De gemeente Eindhoven experimenteerde in 1970 bij het uitbreidingsplan Herzenbroeken met zeggenschap van de bewoners over de woonomgeving en het zelf behartigen van gemeenschappelijke belangen. Zo ook bij de ontwikkeling van het wijkcentrum. De bedoeling was om winkels onder één dak samen te brengen met sociaal-culturele, gezondheids- en onderwijsvoorzieningen. Het lag voor de hand om een dergelijke opdracht te verstrekken aan Frank van Klingeren.
Met zijn ontwerpen voor De Meerpaal (1965-1967) in Dronten en Agora (1966-1972) in Lelystad was Van Klingeren immers de specialist in multifunctionele centra. Zijn filosofie was dat waar mensen zo nauw bij elkaar betrokken zijn dat er sprake is van hinder, er vanzelf een verstandhouding ontstaat. Deze kan uitlopen in vriendschap of vijandschap, met alle varianten ertussen. De manier om dit te bereiken: verwijder de muren en vermeng de functies. Gevolg: de scholen in 't Karregat stonden in open verbinding met de overige voorzieningen.
Van Klingeren, ooit begonnen als ontwerper van loodsen, wilde in eerste instantie alleen een dak maken van grote parapluachtige constructies met daartussen platte dakvlakken.
Omdat dit op bezwaren stuitte, kwam er een buitenwand. Onder het parapludak stonden verschillende 'landschappen' met elkaar in open verbinding. Hierin werden de wijkactiviteiten met elkaar verweven. Zo deed de bar dienst als wachtkamer voor de huisarts.
Voor patiënten en cafébezoekers stond buiten de bibliotheek een leestafel met tijdschriften om ook buiten openingstijden de krant te kunnen lezen. De bibliotheek was tevens schoolbibliotheek en de rekenlessen op school werden in de supermarkt in praktijk gebracht.
Al snel bleek de door Van Klingeren bedoelde hinder vooral geluidsoverlast te zijn in het open scholenlandschap. Al in 1977, vier jaar na oplevering, werd besloten tot een grootschalige verbouwing. Muren werden opgetrokken en er werd weer klassikaal lesgegeven. In de jaren negentig kwam na een nieuwe ingrijpende verbouwing een eind aan het bruisende gemeenschapsleven in 't Karregat. Nu werden de gevels gesloten en kreeg ieder onderdeel een eigen entree.
Hoewel 't Karregat steeds verder verwijderd raakte van de droom van de architect, slaagde het als sociaal experiment. Een groot aantal vrijwilligers zette zich in voor de activiteiten en huurders maakten gebruik van de vrijheid om ruimtes aan te kunnen passen. Het gebouw was misschien niet praktisch, toch heeft 't Karregat een bijdrage geleverd aan de democratisering van de architectuur. Openheid, integratie van functies en het veroveren van architectuur door gebruikers zijn nog altijd actuele onderwerpen van discussie, bijvoorbeeld bij de nieuw- en verbouwplannen voor Hoog Catherijne en het stationsgebied in Utrecht.
't Karregat
